Esther García, independentzia, arriskua eta ekoizpen-bikaintasuna

Betiere independentzia, arriskua eta bikaintasuna ikur hartuta, Esther Garcíak (Cedillo de la Torre, Segovia, 1956) ehun produkziotan baino gehiagotan lan egin du. 1986an El Deseo ekoiztetxean hasi zen, urtebete lehenago Pedro eta Agustín Almodóvar anaiek sortutako enpresan. Aurretik idazkari, laguntzaile edo ekoizpen-buru lanetan ibilia zen zenbait filmetan: esaterako, Pim, pam, pum… ¡Fuego! (Pedro Olea, 1975), Donostiako Sail Ofizialean lehiatu zena; Siete chicas peligrosas (Pedro Lazaga, 1979), Sé infiel y no mires con quién (Fernando Trueba, 1985), El año de las luces (Fernando Trueba, 1986), La vida alegre (Fernando Colomo, 1987) edo El juego más divertido (Emilio Martínez Lázaro, 1988). Zenbait telesailetan ere aritu zen: Curro Jiménez, non Mario Camus, Pilar Miro eta Romero Marchent anaiekin bat egin baitzuen, eta Los pazos de Ulloa (Gonzalo Suárez), Mariano Ozores lanaren zati handi batean parte hartzeaz gain.

Pedro Almodóvarrekin Matador (1986) filmean lehen aldiz jardun zenetik, ordea, funtsezko pieza izan da Mantxako zuzendariaren ondorengo proiektu guztietan (Almodóvarrek ere Donostia saria jaso zuen Donostia Zinemaldiaren iazko edizioan). Almodóvarren eskutik ibili da hainbat filmetan; adibidez, ekoiztetxeari izena eman zion La ley del deseo (1987) filma; Mujeres al borde de un ataque de nervios (1988), atzerriko film onenaren Oscar saria irabazteko lehiatu zena, edo Todo sobre mi madre (1999), hain zuzen ere, Oscar sari hori eskuratu zuena. Donostia Zinemaldian lehiaketaz kanpo proiektatutako La flor de mi secreto (1995) filmean ez ezik, honako hauetan ere jardun dira elkarrekin: Hable con ella (2002), Pedro Almodóvarri jatorrizko gidoi onenaren Oscar saria ekarri ziona; La mala educación (2004), Cannesko zinemaldia inauguratu zuena, eta Volver (2006), zinemaldi horretan bertan gidoi onenaren eta emakumezko aktore onenaren sariak jaso zituena (azkena, aktore talde osoarentzat) eta ondoren ere beste ehun sari inguru eskuratu zituena (haietan artean, FIPRESCI, Donostian).

Cannesera itzuli ziren Los abrazos rotos (2009), La piel que habito (2011), Julieta (2016) eta Dolor y gloria (2019) filmekin; azkenarekin Antonio Banderasek aktore onenaren saria eskuratu zuen. Penélope Cruzek emakumezko aktore onenaren saria irabazi zuen Madres paralelas (2021) lanarekin Venezian, non La habitación de al lado-k (2024) Urrezko Lehoia eskuratu zuen, Italiako zinemaldiaren sari nagusia. Film horren ondoren (iaz Almodóvarri eskainitako galaren ondorengo Donostia sariko emanaldia izan zen), Amarga navidad iritsiko da: Esther Garcíak Pedro Almodóvarrentzat ekoitzitako hogeigarren film luzea izango da, gaur egun garapen-prozesuan dagoena. Bere film laburrak ere ekoitzi ditu: La voz humana (2020) eta Extraña forma de vida (2023).

El Deseo beti nabarmendu da garaiko zinemagile emergenteei aukera bat emateagatik, hala nola Álex de la Iglesia, Isabel Coixet, Daniel Calparsoro, Mónica Laguna, Dunia Ayaso, Félix Sabroso edo Belén Macíasi. Horrez gain, Iberoamerikako zinemagintzaren izen nagusien ibilbidea ere sustatu du, hala nola Guillermo del Toro, Lucrecia Martel, Damián Szifron, Pablo Trapero, Julia Solomonoff, Luis Ortega, Andrés Wood edo Miguel Gonçalves Mendesena. Azken ekoizpenen artean, Sirāt (2025) da nabarmentzekoa: harekin, Oliver Laxek Cannesko Epaimahaiaren saria eskuratu zuen.

Garcíak lortutako sari ugarien artean, Espainiako Zinematografia saria dago, Donostian 2018an jasotakoa, eta Fotogramas de Plata 2019 saria, baita sei Goya sari ere: hiru, ekoizpen-zuzendari moduan, Acción mutante (Álex de la Iglesia, 1993), Todo sobre mi madre (Pedro Almodóvar, 1999) eta La vida secreta de las palabras (Isabel Coixet, 2005) filmekin, eta hiru ekoizle moduan, Volver (Pedro Almodóvar, 2006), Relatos salvajes (Damián Szifron, 2014) eta Dolor y gloria (Pedro Almodóvar, 2019) lanekin.

Bere konpromiso feministagatik ere nabarmendu da: CIMAko kidea da (Zinemagile emakumezkoen eta ikus-entzunezkoetakoen elkartea), Espainiako hainbat emakumezko zinemagilerekin Yo decido. El tren de la libertad (Made in Spain, 2014) dokumentala sustatu zuen. Ez-fikzioak ere ekoitzi ditu, hala nola Con la pata quebrada (Made in Spain, 2013) eta Manda huevos (Sail Ofiziala Emanaldi bereziak, 2016), biak Diego Galánek zuzenduak, eta Almudena Carracedok eta Robert Baharrek sinatutako El silencio de los otros (2018).