Donostia Zinemaldiak eta Espainiak askatasunean betetako 50 urteak ospatzeko ordezkaritzak –Lurralde Politika eta Memoria Demokratikoaren Ministerioaren mendeko Espainiako Gobernuaren ekimenak–, Gazteak, zinema, memoria eta demokrazia saila sortu dute. Ekimenak hauek barne hartuko ditu: film-ziklo bat, iraganak orainean eta etorkizunean duen lekua kolektiboki pentsatzeko jomuga duena; mahai-inguru bat, zinemaren eta historiaren arteko harremanetan sakonduko duena; eta bigarren hezkuntzako ikasleentzako emanaldiak, belaunaldien arteko elkarrizketa erraztuko dutenak.

Victoria Eugenia Antzokiak Basilio Martín Patinoren (Lumbrales, 1930-Madril, 2017) Canciones para después de una guerra dokumentalaren omenezko ekitaldia hartuko du, obra horrek jasandako zentsura-prozesua erreparatzeko, bai eta diktaduraren hertsapen-baliabideei eta erregimen demokratikoetan adierazpen-askatasunak duen garrantziari buruzko ezagutza historikoa sustatzeko ere. 1971n, Basilio Martín Patinoren Canciones para después de una guerra dokumentalaren –Zentsura Batzordeak Interes Bereziko saria eman zionaren– barne-emanaldi baten ondoren, zentsura-espedientearen berrikuspena sustatu zuen Donostia Zinemaldiak; gainera, prentsa nazionalean zinema-kritika gogor bat agertu zen, eta horren guztiaren eraginez, filma erabat debekatu zen, eta 1976ra arte ezin izan zen estreinatu, Francisco Franco diktadorea hil ondoren. 2021ean, Zinemaldia 70. historia posible guztiak proiektuaren esparruan, Donostia Zinemaldiak zentsura frankistarekin zuen harremanari buruzko ikerketa bat egin zen. Canciones para después de una guerra ikerketa paradigmatikoko kasuetako bat izan zen.

Era berean, ziklo honen parte izango da Chile, la memoria obstinada (1977), Patricio Guzmánen (Santiago, 1941) dokumentala, zinemagile txiletarra bere aurreko filmaren (La batalla de Chile) kopia batekin Txilera itzuli zenekoa kontatzen diguna, 1973ko irailaren 11ko –Pinochetek estatu-kolpea eman zuen eguneko– protagonistetako batzuekin berriz elkartu eta filma Txileko herritarren belaunaldi berri batekin partekatzeko.

Pablo Gil Rituertok (Madril, 1983) La marsellesa de los borrachos (2024) filmarekin egin du debuta zuzendari gisa. Ez-fikzio honetan ezkutuko bidaia bat birsortzen du filmaketa-ekipo batek: intelektual italiarren talde batek diktadura frankista betean (1961ean) erresistentziaren abesti herrikoiak grabatuz Espainia iparraldeko herrietan egindakoa.

Halaber, Jean-Gabriel Périot (Bellac, 1974) zinemagile frantsesaren Nos défaites / Our defeats (Zabaltegi-Tabakalera, 2019) ere berreskuratzen du; politikarekin dugun harremana erretratatzen du filmak, bigarren hezkuntzako ikasle batzuek 68ko maiatzetik aurrerako filmen laburpenak berrinterpretatzean datzan joko baten bidez.

Azkenik, Un cielo impasible (2021) lanean, David Varelak (Colmenar del Arroyo, 1972) nerabe talde bat biltzen du Madrilgo mendebaldean, Gerra Zibileko batailarik gordinenetako bat gertatu zen lekuan, eta egun horietan borroka egin zuten soldaduen testigantzak aurkitu, errezitatu eta eztabaidatzen ditu.

Ekimen honen testuinguruan, halaber, ‘Diktadura frankistaren eskritura zinematografikoak mahai-ingurua egingo da, Carmina Gustrán Espainiak askatasunean betetako 50 urteak ospatzeko ordezkariak moderatua. Honako hauek hartuko dute parte: Valeria Camporesi, Espainiako Filmategiko zuzendaria, ibilbide akademiko luzea duena zinemaren historialari gisa; Santiago de Pablo, Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Historia Garaikideko katedraduna eta zinemaren eta historiaren arteko harremanetan aditua; eta Nicolás Sesma irakasle eta historialaria, Ni una, ni grande, ni libre obraren egilea (diktadura frankistaren kontakizun bat, erreferentzia zinematografiko ugari biltzen dituena).

Belaunaldien arteko elkarrizketa

Gainera, Gazteak, zinema, memoria eta demokrazia zikloaren barruan, Les héritiers (Marie-Castille Mention-Schaar) filma bigarren hezkuntzako ikasleentzat emango da urritik abendua bitartean Tabakalerako zinema-aretoan, belaunaldien arteko elkarrizketa errazteko asmoz.