Donostia Zinemaldiak nazioarteko hedapenerako plataforma bat eskaintzen dio Espainiako zinema berriari, eta Made in Spain Saila horren adierazgarri da; 68. edizio honetan zortzi ekoizpen hautatu dira sail horretarako, zazpi film luze eta Escenario 0 telesailaren lehen kapitulua. Espainiako nahiz nazioarteko zinema-jaialdietan parte hartu duten lanak daude aurtengo hautaketan, eta nola esperientzia handiko zinemagileak –hala nola Icíar Bollaín eta Santiago Segura– eta hala hasiberriak –esaterako, Pilar Palomero eta Nuria Giménez– bilduko ditu.
Film laburretan hainbat aldiz parte hartu eta zinema- eta telebista-gidoilari gisa lan egin ondoren, Pilar Palomerok (Zaragoza, 1980) film luzeen zuzendari gisa debutatu du Las niñasekin, eta Espainian 90eko hamarkadaren hasieran jasotako hezkuntzaren bidez egin digu egileak egungo emakumeen belaunaldi-erretratu hori. Filma Berlingo Zinemaldiko Kplus Generation programan estreinatu zen eta Málagako Jaialdian bi sari irabazi berri ditu: Espainiako Film Onenaren Urrezko Biznaga eta Argazkilaritza Onenaren Zilarrezko Biznaga Daniela Cajíasentzat.
Hain zuzen, Málagako Jaialdia La boda de Rosa filmarekin inauguratu zen; 45 urte betetzear dagoela, bizitzaz aldatzeko asmoa duen emakume baten rola egiten du bertan Candela Peñak. Filmak Epaimaiharen Sari Berezia eta Emakumezko Aktore Sekundario Onenaren Zilarrezko BIznaga (Nathalie Poza) irabazi ditu. Icíar Bollaínen (Madril, 1967) azken lana da, zeinak Te doy mis ojos (Hautaketa Ofiziala, 2003) filmarekin Zilarrezko bi Maskor irabazi baitzituen bi protagonistentzat eta Yulirekin (Hautaketa Ofiziala, 2018), berriz, Epaimahaiaren Saria Gidoi Onenari. En tierra extraña (Emanaldi Bereziak, 2014) filmarekin ere aurkeztu zen Zinemaldian.
My Mexican Bretzel –Nuria Giménezen (Barcelona, 1976) lehen lana– filmak hiru sari eskuratu zituen Gijóngo Jaialdian: Film Onena, Gidoi Onena eta Zuzendari Onena; gainera, Rotterdamgo Jaialdian izan zuen nazioarteko estreinaldia, eta Found Footage saria lortu zuen bertan. Filmak fikziozko eta ez-fikziozko elementuak nahasten ditu, Vivian Barretten egunerokoaren birsorkuntzak eta Léon Barrettek XX. mendeko 40ko eta 60ko hamarkadetan filmaturiko irudiekin konbinatzen baititu.
Laura Herrero Garvin (Toledo, 1985) film luze eta labur dokumentalen zuzendari esperientziadunak ere Made in Spain Sailean parte hartu du La Mamirekin, zeina Zinemaldiko Europa-Latinoamerika Koprodukzio Foroan hautatu zen. Egilearen azken filma –Bartzelonako D’A Film Festival jaialdian eta IDFA Amsterdamgo Zinema Dokumentaleko Jaialdian aurkeztua– Mexikoko kabaret ospetsu batean igarotzen da, non emakume batek lagundu egiten baitie dantzari iritsi berriei.
Irene Escolarrek eta Bárbara Lenniek ekoitzi dute Escenario 0, sei kapituluko telesaila HBO Europerako, ikus-entzunezkoen eta arte eszenikoen egile, zuzendari eta antzezle nabarmenen partaidetza izan duena. Zinemaldian Hermanas izeneko lehen kapitulua ikusi ahalko da, Pascal Rambert (Niza, 1962) antzerkigile frantziarrak eta Diego Postigo (Brusela, 1974) zuzendari espainiarrak sinatu dute Ramberten izen bereko antzerkilan honen ikus-entzunezko egokitzapena. Bertan, desadostasun bateraezinak dituzten bi ahizparen rolak dituzte Escolarrek eta Lenniek.
Bestalde, Jaione Cambordak (Donostia, 1983) bere lehen film luzea estreinatuko du, Arima, zeinarekin Zuzendari Onenaren Saria irabazi baitzuen Sevillako Europar Zinemaren Jaialdiko Nuevas Olas sailean. Halako batean bi kanpotar iristean bizitza aldatuko zaien lau emakumeren eta neskato baten istorio hori zuzendu ondoren, donostiarra bere bigarren proiektua ari da lantzen gaur egun, El cuerno del centeno, zeina Ikusmira Berriak egonaldi-programan hautatu zen.
Paula Cons Varelak (Coruña, 1976) Shangaiko Jaialdian estreinatu zuen La isla de las mentiras. Film horrek –egilearen fikziozko lehen film luzeak– “Titanic Galiziar” izenez ezagutu zen itsasontziak 1921ean izandako urperaketaren benetako historia ekartzen digu gogora. Consek La batalla desconocida (2017) eta El caso Diana Quer, 500 días (2018) dokumentalak sortu zituen.
Azkenik, Padre no hay más que uno lanaren lehen zatiaren emanaldia bilduko du Made in Spainek; Santiago Segurak (Madril, 1965) zuzendu eta antzeztutako arrakasta berriak aita baten istorioa kontatzen digu, zeina bost seme-alaben ardurapean geratzen den bere emazteak bidaia bat egitera erabakitzen duenean. Torrente sagaren sortzaileak istorioaren bigarren zatia estreinatu berri du zinema-areto komertzialetan: Padre no hay más que uno 2: La llegada de la suegra.
Halako batean bi kanpotar iristean bizitza aldatuko zaien lau emakumeren eta neskato baten istorioa da Arima. Kanpotar batek ihes egin eta herrian ezkutatuko da, existitzen ote den inork ez dakien izaki iheskor eta ikusezin baten antzera. Besteak, zaurituta dagoen gizon armadun batek, emakumeen bizitza hainbat modutan asaldatuko du. Benetakoaren eta irudimenezkoaren arteko mugan higituko da, amesgaiztoaren eta ametsaren artean, beldurraren eta desioaren artean, misterioz blaituriko istorio batean.
Berealdiko gatazka bi ahizparen artean. Gaitzespen- eta maitasun-une bat. Bizitza osorako zerbait gorputz beretik atera ziren baina zeharo desberdinak diren bi izakiren artean. Lotuta. Alabaina, kontrakoak. Hiltzerainoko borroka. gorputzez gorputz. Ahizpa horiek gure ahizpak edo arrebak dira. Guztiok barnean daramagun jendetza dira. Jendetza horri exijentzia deritzo, egia, borroka. Escenario 0 telesaila osatzen duten sei kapituluetako lehena da Hermanas.
45 urte betetzear dagoela, Rosa beti besteengatik eta besteentzat bizi izan dela konturatuko da, eta botoi nuklearra sakatu, dena pikutara bidali eta bere bizitzaren agintea hartzea erabakiko du. Hori baino lehen, oso konpromiso berezi bati ekin nahiko dio: bere buruarekin ezkontzea. Laster jakingo du bere aitak, anai-arrebek eta alabak beste plan batzuk dituztela, eta bizitza aldatzea ez dela hain erraza familiaren planetan ez badago. Bere buruarekin ezkontzea izango da inoiz egin duen gauzarik zailena.
1921eko urtarrilaren 2ko goizaldea. 260 pertsona daramatzan Santa Isabel ontzia Galiziako Sálvora uharteko kostalde malkartsu eta gogorraren aurrean hondoratuko da Buenos Aireserako bandan. Uhartean gizonik ez dagoenez, bertako hiru emakume gaztek –Maríak, Josefak eta Ziprianak– erreskatera joatea erabaki eta 48 pertsona salbatuko dituzte, baina ekintza heroiko hura oso garesti aterako zaie. Jazoera horien ondoren, Argentinako kazetari bat, León, Sálvorara joango da, urperaketaren berri ematera. Apurka-apurka konturatuko da gau hartan kasualitate gehiegi gertatu zirela uhartean, eta norbaitek urperaketa nahita eragin zuelako susmoa ere izango du. Ezer ez da berdina izango. Urperaketak uharteko bizitza betiko astindu eta aldatuko du. Benetako gertaeretan oinarritua.
Doña Olgak kabaretaren munduan egin du lan 45 urtean baino gehiagotan, eta orain La Mami da, Barba Azul kabaret ospetsuko emakumeen komunen arduraduna. Gauero zaindu egiten ditu lokalean bezeroentzat dantza egiten lan egiten duten neskei. Neskentzat, komuna konfiantza-burbuila bat da Barba Azulen barnean. Gaur emakume berri bat iritsi da komunera; seme bat gaixo du eta lana behar du.
Celia 11 urteko neskatoa Zaragozako moja-eskola batean ikasten ari da eta amarekin bizi da. Brisa ikaskide berria da, Bartzelonatik etorria, eta bizitzako etapa berri baterantz bultzatuko du: nerabezarorantz. Bidaia horretan, 1992ko Expoaren eta Joko Olinpikoen Espainian, Celiak bizitza egia eta gezurrez osatuta dagoela jakingo du.
Emakume dirudun baten egunkari intimoa, bere senarrak –industrialari aberats batek– joan den mendeko 40ko hamarkadatik 60kora egindako etxeko filmazioen bidez irudikatua. Filma melodrama klasikoa ere bada, Douglas Sirken edo Todd Haynesenen estilokoa, oso sentibera. Europa zaharrean zehar airean egindako bidaia. Amets erromantikoa.
Javier senar-koinata moduko bat da. Etxea eta haurrak zaintzeak dakarrenaz batere arduratu gabe, ondo baino hobeto daki zer egin behar den eta honelako esaldiak esaten dizkio emazteari etengabe: "Ez dakizu zeure burua antolatzen" edo "ez jarri urduri"; emaztea huskeriengatik larritzen dela uste baitu. Emazteak bidaia bati ekin eta bikotearen bost seme-alabekin (lau eta hamabi urte artekoak) bakarrik utziko du Javier: orduan egin beharko dio aurre errealitateari. Etxean sortzen den egoera kaotikoak bilakaera komikoa izango du pixkanaka, erabateko hondamendi izateraino; alabaina, aukera emango die aitari eta seme-alabei elkar ezagutzeko eta elkarrekin ondo pasatzeko, lehen aldiz beren bizitzan. Bizitza betiko aldatuko dien esperientzia izango da.