La Polla Records, punkaren talde mitikoenetako bat, taldeak egingo duen azken biraren harira itzuliko da agur esateko, eta taldearen abeslari Evaristo Páramosek 40 urteko historia oroituko du, Euskadin jaio zeneko herritik. Baserritar batzuen istorio sinestezina da hau, euren abestien bidez musika erretxindua irauli zutela eta lortutako milaka jarraitzaileek abesti horiek ereserki bihurtu zituztela kontatzen diguna.

Haurtzaroan ereiten al da zoriontasunaren hazia? Gogoratzen ez ditugun lehen urte horiek aztarna sakonak uzten omen dizkigute. Baina, aztarna hori betiko al da? Edo, aldiz, aldatu egiten da? Hau bidaia pertsonal bat da ahaztutako leku horretara, gaur naizen amarengandik izan nintzen umearengana doana.

Bortxazko desagerpen batek ez du soilik desagertuaren bizitzarekin amaitzen, uretara botatako harri batek sortzen dituen uhinen antzera, orbain emozional bat uzten du familia eta gizartearengan. 80ko hamarkadaren hasieran, Komando Autonomo Antikapitalistetako kidea zen José Miguel Etxeberria Álvarez, Naparra, desagerrarazi zuten. Gurutzatutako komunikatu, erreibindikazio desberdin eta axolagabekeri judizialaren artean, familiak desagerpenari erantzun bat ematen saiatu zen. Anaiaren desagerpenak irekitako zauria sendatzeko asmoz, Eneko da berrogei urte baino gehiago iraun duen bilaketaren lekukoa hartu duena.

Nikolas autismoa duen 30 urteko gaztea da, eta ama hiltzen zaionean, jaioterrira bidaiatzea erabakiko du. Misio bat bete nahi du, bi egunean itsaso zabalera heltzea. Bertan Ane aurkituko du, laguntzeko prest dagoen haurtzaroko lagun bakarra. Hala ere, komunikatzeko dituen zailtasunak direla-eta, Nikorentzat ez da erraza izango. Izan ere, mundu guztiak ez du maiztasun bera sintonizatzen.

Haurtzaroko lagun talde bat landetxe batera joan da horietako baten ezkondu aurreko agurra ospatzera. Baina urteak ez dira alferrik igarotzen, eta elkarren artean lotura handia sentitzen badute ere, ezer ez da lehen zen bezalakoa; edo bai... Ustez asteburu zoro bat izan behar zuen esperientzia are gehixeago erotuko da, trapu zaharrak, inoiz elkarri esan gabekoak, aitorpenak, alkohola, droga eta erlauntz bat. Animalia-erreinuan erleak omen dira hobekien komunikatzen diren izakiak. Eta, agidanez, dantzaren bidez komunikatzen dira...

Amaia eta Aitor anai-arrebek laster beteko dituzte 50 urte. Ez dute seme-alabarik. Oso gaztetatik Kontxi eta Iñaki guraso erretiratuengandik urrun bizi dira. Uda batean, Fantasía izeneko gurutzaontzi batean elkartuko dira. Badirudi itsaso zabalean denbora gelditu egiten dela, baina ostertzetik haratago errealitateak aurrera egiten jarraitzen du atsedenik gabe.

Azken karlistaldia amaitzear dela, baso sakonean bizi den emakume misteriotsu batek umezurztegi batetik erreskatatuko du neskato bat. Larriki zauriturik, hiltzen ari dela sentituko du neskatoak, eta emakumea aingeru bat dela pentsatuko du, bere bila etorri dela zerura eramateko. Laster jakingo du izaki bitxi horrek betiko bizitza eman diola baina, aldi berean, gaueko iluntasunean bizi beharko dutela biek, "betirako". Kondizio berri horretan, mingarria egingo zaio denbora igaro baina haur-gorputz berarekin segitzea; alabaina, Cándido ezagutuko du, etxean alaba izango balitz bezala hartuko duen gizon xume bat, eta bere izaeraren aurkako borrokan eta lapurtu zioten bizitza berreskuratzeko ametsean lagunduko dio. Ilargi Guztiak. Todas las lunas fabula fantastikoa da, heriotzari beldurra izateaz eta hilezkortasunaz hausnartzen duena.

2005eko amaiera. Kuartango, Arabako (Euskal Herria) haran urrun bat. Bi gizonek amets zahar bat mamitzeko konpromisoa hartu dute: western bat filmatzea. Ez dute ez dirurik ez talde teknikorik, baina bertako biztanleak filmeko pertsonaiak gorpuzteko konbentzituko dituzte. Algo más que morir, lehen euskal westerna, Almería Western Film Festival jaialdian estreinatu zen 2014an, eta bi sari nagusi irabazi zituen. Kuartk Valley filmak azkenean argitara eman du abentura kolektibo hori, eta kondaira finkatuta geratuko da.

O gemer film esperimentala da, euskal idi-gurdien soinu bitxiaren bidaia geografiko eta historikoari buruzkoa. Soinu horrek 60ko hamarkadara arte iraun zuen Kantauri isurialdearen zati batean, baina gaur egun ia erabat desagertu da Iberiar penintsula osoan. Filmak ibilbide bat egiten du, soinuak gure lurraldean gaur egun duen isiltasunetik Brasilgo erdialdean berragertu den arte, hainbat urteko ikerketa baten ondoren. Gurdiak aurrera egiten duenean sortzen duen soinu kirrinkari (baina afinatu) berezi horrek zalantzan jartzen ditu ikusten dugun munduak nolako soinuak egiten dituen jakiteko baliatzen ditugun zentzumenak eta esperientzia.

2020ko martxoan, covid-19ak mundua geldiarazi zuen. Eta musika ere gelditu egin zen. Begirunerik gabe. Denok konfinatu gintuen etxean. Belakok, Espainian musikaren sari guztiak irabazi dituen talde bizkaitarrak eta BMG konpainiak Europan eta Mexikon 2020rako egina zuen nazioarteko apustu handiak, New Yorken mundu-birako lehen kontzertua amaitu ondoren, etxera ihes egin behar izan zuen Donald Trump AEBko presidenteak mugak ixteko emandako mezuaren ondorioz. Beraz, musika-taldeak bertan behera utzi behar zituen 2020rako aurreikusita zituen gutxienez 60 kontzertuak. Hilabete horiek nola bizi izan zituzten. Elkarrekin nola jarri ziren harremanetan, bakoitza bere etxean isolaturik. Nola berrasmatu behar izan zuten taldea. Nola sortu zuten munduko lehen bira pandemia betean, autokarabanetan drive-in zinemetan road movie bat asmatuz eta Europako hedabide guztiak harrituta utziz. Eta nola egin zioten aurre erronka horri aurrera egiteko, indarrez, irudimenez eta ilusioz.

Nola sukaldatu zen Euskaldunon Egunkariaren aurkako eragiketa? Zer dela eta erabaki zuen Estatuak haren kontra jotzea? Zer bilatzen zen euskalgintza mugimenduko pertsona ezagun eta prestigiotsuak atxilotu, torturatu eta publikoki umiliatzean? Zergatik itxi zuen Guardia Zibilak euskarazko egunkari bakarra? Dokumental hau, galdera horientzako erantzunen bila abiatuko da, fokua garaiko gako eta faktore ezberdinetan ipinita. Ikerketa sakon baten ondorio, lehen mailako pertsonaien testigantzen bidez eta Egunkariaren beraren artxiboetatik ateratako irudi ineditoei esker, orain arte ezezagunak diren ikuspegi eta datuak azalaratzea izango da filmaren parioa.

Cristina Iglesias eskultoreak seguruenik orain arte egin dituen obretatik garrantzitsuena sortu du, Hondalea. Donostiako Santa Klara uharteko itsasargiaren etxean egindako esku-hartzea. Uhartearen izaera basatian eta euskal kostaldearen geologia nabarmenean inspiratuta, Cristina Iglesiasen eskulturak itsasargiaren barnealdea eraldatzen du: zehazki, artistak zaharberritu eta gune eskultoriko bertikal zorabiagarri bihurtu du. Estratu geologiko urtuek eta olatuen eta itsasaldien erritmoan doan urak bisitaria erakarri eta esperientzia sakona ekarriko diote. Film honek obra eraikitzeko prozesua kontatzen digu.

Arene Bartzelonan bizi den futbolari nerabe bat da. Zoritxarrez, ama hil eta familia lur jota geratuko da eta Peiok, Areneren aitak, jaio zeneko herrira –Euskadira– itzultzea erabakiko du bizitza berri bati ekiteko. Erronka berriak izango ditu Arenek, aitonarekin bizitzera eta lagun berriak egitera ohitu beharko du, amaren galera gainditzen duen bitartean. Baina, batez ere, askoren aurreiritzien aurka jardun beharko da, herriko lehen nesken futbol-taldea sortu ahal izateko. Irabazi arte sailaren lehen kapitulua.

2000. urtean, Maixabel Lasaren senarra, Juan María Jáuregui hil zuen ETAk. Hamaika urte geroago, ezohiko eskaera bat jaso zuen: bere senarra hil zuten gizonetako batek berekin hitz egiteko eskatu zion Langraiz Okako espetxean (Araba), zigorra betetzen ari deneko kartzelan, talde terroristarekin zituen harremanak eten ostean. Zalantzak zalantza eta atsekabe handia izan arren, Maixabel Lasak onartu egin zuen aurrez aurre ikustea 16 urte zituenetik bere bikote izandakoa hil zuten pertsonekin. "Mundu guztiak merezi du beste aukera bat", erantzun ohi du emakumeak galdetzen diotenean zergatik erabaki zuen hitz egitea bere senarra hil zuen gizonarekin.

Donostia, 2000. Euskal gatazka aktibo dago. Kanpoan duen anaiari gutun bat idazten dion bitartean, Sara, 15 urteko eskalatzailea, bere bizitzako maila-igoerarik gogorrenerako entrenatzen ari da.

Euskal Herri post-apokaliptiko batean, bi anaia Marterako misio batean abiatuko dira, familiaren iraganean zeharreko road trip futurista batean. Txomin euskal arkeologo langabeak Marten azterlan bat egiteko enkargua jaso du. Gene anaia gidaria dela, Eibartik abiatuko dira Espainia iparraldean zeharreko abentura batean. Generen osasun makalak eta ezustean agertuko den lanbro toxiko batek, bidetik desbideratu eta arreba Milarengana eramango ditu protagonistak. Hiru haurrideak elkartzean, familia-kexa zaharrak piztu eta Generen osasunak okerrera egingo du. Mamu batzuek eta Jesu Kristok berak lagunduta, bi anaiek misioa burutu eta Martera iristea erabakiko dute.

Y así seguirán las cosas (Eta horrela jarraituko dute gauzek) fikzioaren eta errealitatearen arteko erdibidean dagoen proiektu bat da. 5 urtean egitea aurreikusi da, eta filmaketa protagonisten bizitzaren eskutik joango da; izan ere, Tierra de Campos eskualdeko herri txiki batean bizitzeari utziko diote filmaren protagonistek. Beren bizitza aldatu egingo da, baina baita filma ere, haien bizitzekin batera.